W Puźnikach, podczas długo wyczekiwanych ekshumacji, odnaleziono szczątki co najmniej 42 osób. Odkrycie rzuca nowe światło na dramatyczne wydarzenia sprzed 80 lat i otwiera drogę do upamiętnienia ofiar.
Co się wydarzyło w Puźnikach?
W nocy z 12 na 13 lutego 1945 r. oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii dokonał zbrodni na co najmniej 70 Polakach w miejscowości Puźniki położonej w dawnym powiecie buczackim w ówczesnym województwie tarnopolskim. Oddział UPA był dowodzony przez Petra Chamczuka „Bystrego”, który dwukrotnie organizował zbrodnicze rajdy po terenie dawnego województwa tarnopolskiego.
Oddział UPA był dowodzony przez Petra Chamczuka „Bystrego”, który dwukrotnie organizował zbrodnicze rajdy po terenie dawnego województwa tarnopolskiego – Rafał Mosiołek
Puźniki, dawna wieś położona dziś w obwodzie tarnopolskim w Ukrainie, były miejscem jednej z najbardziej tragicznych kart historii polsko-ukraińskiej. W nocy z 12 na 13 lutego 1945 roku sotnia UPA dokonała brutalnej zbrodni na ludności polskiej. Według różnych źródeł, zginęło wówczas od 50 do nawet 120 osób, w tym kobiety, mężczyźni i dzieci.
Przebieg ekshumacji
Ekshumacje w Puźnikach rozpoczęły się 24 kwietnia 2025 roku, po zniesieniu ukraińskiego zakazu poszukiwań i wydobycia polskich ofiar wojen na terenie Ukrainy. Badania prowadził zespół polsko-ukraiński, złożony m.in. z ekspertów Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, Instytutu Pamięci Narodowej, Fundacji „Wolność i Demokracja” oraz ukraińskich archeologów.
Na czym polegały prace badaczy?
- Oczyszczanie szczątków z ziemi i osadów
- Wykonywanie analiz antropologicznych i medycznych
- Skanowanie 3D kości
- Pobieranie próbek DNA dla późniejszej identyfikacji
Oprócz kości, archeolodzy zabezpieczyli również artefakty osobiste – guziki, fragmenty różańców, medaliki.
Znaczenie odkrycia dla historii
Odkryte szczątki i przedmioty to nie tylko materiał dowodowy – to również klucz do tożsamości ofiar i zamknięcia dla rodzin, które od dekad czekały na możliwość godnego pochówku bliskich.
Zróżnicowanie ofiar
Według wstępnych danych wśród odnalezionych są:
Badania laboratoryjne pozwolą dokładnie określić liczbę oraz profile wiekowe i płciowe ofiar.
Dlaczego ekshumacje w Puźnikach są przełomowe?
Ostatnie prace w Puźnikach przeprowadzono po latach starań i w warunkach niezwykle trudnych – zarówno politycznie, jak i logistycznie. Teren byłej wsi zarósł, infrastruktura została zniszczona, a dojazd utrudniony. Jednak determinacja rodzin, wsparcie władz i współpraca międzynarodowa przyniosły przełom nie tylko dla Puźnik, ale również dały nadzieję na podobne działania w innych miejscach pamięci.
Według specjalistów, to zapewne nie koniec – archeolodzy podejrzewają, że może istnieć jeszcze jedna zbiorowa mogiła. Każdy taki projekt to nie tylko przywracanie imion ofiarom, lecz także symboliczny gest pojednania i prawdy, niezbędny do budowy relacji polsko-ukraińskich.