Efekt systemu kaucyjnego. Firmy sprzedają napoje w butelkach 3001 ml aby ominąć nowe prawo

System kaucyjny wszedł dziś w życie, ale polskie firmy szybko znalazły sposób na jego obejście. Sprzedaż napojów w butelkach o pojemności 3001 ml pozwala uniknąć dodatkowej opłaty. Podobne rozwiązania wcześniej stosowano w Niemczech.

Na czym polega nowy system kaucyjny?

Od 1 października 2025 r. w Polsce obowiązuje system kaucyjny na wybrane opakowania po napojach. Klienci płacą kaucję przy kasie, ale odzyskują ją, gdy butelkę lub puszkę oddadzą w punkcie zbiórki. Obejmuje on:

• butelki plastikowe (PET) do 3 litrów,
• metalowe puszki do 1 litra,
• od 2026 r. także szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

Kaucja wynosi:

• 0,50 zł za butelki plastikowe i puszki,
• 1 zł za butelki szklane zwrotne (od 2026 r.).

Luki prawne i obejście systemu

Spryt firm: butelki 3001 ml

Duże koncerny i sieci handlowe oferują napoje w butelkach 3,001 l, które nie podlegają obowiązkowi kaucyjnemu. Przepisy jasno określają maksymalne pojemności objęte systemem, więc już 1 ml różnicy wystarcza, by kaucji nie naliczać. Efekt? Na sklepowych półkach pojawiły się produkty oznaczone jako „Pfandfrei” (wolne od kaucji), a polskie firmy wzorowały się na niemieckich praktykach.

Przykładem może być woda Ustronianka, która pojawiła się w najnowszej gazetce sieci sklepów Kaufland.

Przykład z Niemiec

W Niemczech podobne pomysły stosowano przez lata: producenci, by ominąć system, wypuszczali na rynek napoje w opakowaniach tuż powyżej wymaganych limitów. W efekcie przepisy były z czasem zaostrzane, a system regularnie uszczelniany.

Co obejmuje nowe prawo?

Lista opakowań w systemie kaucyjnym:

• Plastikowe butelki do 3 litrów
• Puszki metalowe do 1 litra
• (Od 2026) Szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra

Tabela – Objęcie systemem kaucyjnym:

Czy to rozwiązanie na dłużej?

Eksperci przewidują, że obecna luka prawna szybko stanie się przedmiotem zmian w ustawie. Ministerstwo zapowiada monitoring rynku i poprawki, by uniknąć masowego obchodzenia regulacji. Podobne reakcje widzieliśmy już w Niemczech, gdzie „sztuczki” producentów prowadziły do zaostrzenia przepisów.

Skutki dla konsumentów i środowiska

Omijanie nowego prawa przez firmy może ograniczyć skuteczność walki z zanieczyszczeniem środowiska – im więcej dużych butelek 3001 ml, tym mniej opakowań wraca do recyklingu. Zamiast realnej zmiany nawyków, część producentów wybiera najprostsze obejście, a konsumenci są zdezorientowani i tracą zaufanie do nowych rozwiązań.

Podsumowanie i prognozy

System kaucyjny ma poprawić recykling, ale już pierwszego dnia walki o ekologię pojawiły się problemy. Sprzedaż napojów w butelkach „wolnych od kaucji” pokazuje, że ustawodawca musi na bieżąco reagować na kreatywność rynku – w innym wypadku zmiany pozostaną tylko na papierze.